LESKOVAC – (Nova šaša reč/Aleksandar Stojanović) – Kukavica, sa svojim obroncima, predstavlja južni zid leskovačke kotline. Planina srednje visine, dobro pošumljena, vidi se tek kada se iz Leskovca krene prema jugu. A na njoj, na nekih 1100 metara nadmorske visine, nalazi se izvor jedne male rečice. Vučjanka, pritoka Veternice, spušta se sa planine, prateći konture reljefa i zakone fizike, stvarajući usput kanjon, jedan od najupečatljivijih u Srbiji.
Planinska reka sa promenjivom ćudi- u „redovnom režimu“ je hladna i plitka, ali kada pobesni, stvara užas kakav samo majka priroda može da priredi, pomerajući stenje i noseći granje i pokoje deblo.
Dok voda nalazi najlakši put na putu ka ravnici, na njenoj kamenitoj obali se odvija jedan čudan događaj. Grupa ljudi, sa šeširima na glavi, u urednim odelima, a bogami, neki i sa mantilima, zbog nestalnog vremena u planini, ostavljaju utisak dobrog materijalnog stanja i ukusa u oblačenju. To je novi sloj u društvu Leskovca, prošlo je vreme čorbadžija, i pozornica je spremna za industrijalce-pionire u našem kraju, u tom periodu dvadesetak godina nakon oslobođenja od Turaka. Gospoda su predstavnici i pripadnici „Leskovačkog električnog društva“. Imaju osećaja za posao, ali im je pre toga potreban čovek sa znanjem i reputacijom. A malo je onih koji više znaju i koji su cenjeniji od Đorđa Stanojevića, velikog fizičara i čuvenog profesora Velike škole, a kasnije i Univerziteta u Beogradu. Zbog toga, nemi, ali nestrpljivi, posmatraju markantnu figuru naučnika koji će između ostalog ostati upamćen kao otac elektrifikacije u Srbiji. Potvrdan odgovor koji su dobili Leskovčani tog februarskog dana 1903. godine, značio je stvaranje istorije na obali Vučjanke. Počeli su radovi na izgradnji druge hidroelektrane u Srbiji, nakon one na Đetinji, koja je otpočela sa radom 1900. godine.
Hidrocentrala u Vučju je mesto sudara dva svemira: netaknuta priroda, nezagađena reka, planinski vazduh, divlji svet, na jednoj, i za to vreme moderna tehnologija po Teslinim principima, na drugoj strani. Iako prepuna kontrasta, danas, sto i kusur godina od kada je nastala, hidroelektrana i priroda oko nje su jedno, skladna simbioza kakva se retko viđa u periodu intenzivnog tehnološkog napretka. Od 1903., do dana današnjeg, njen rad je bio prekinut samo zbog diverzije tokom Drugog svetskog rata. Preživela je sukobe svake vrste, nebrojene krize, političke, ekonomske, vojne, ispratila je kralja, dočekala „bratstvo i jedinstvo“, raspad zemlje, stvaranje nove, ljudi su se rađali i umirali, sunce je bezbroj puta izašlo i zašlo, mnogo je vode proteklo Vučjankom, a ona je sa postojanim ritmom nastavila da pretvara silu vode u električnu energiju.
Zarad razvitka našeg kraja, iskreno se nadam da će sa tim permanentnim samopouzdanjem i dalje postojati i da će preživeti izazove novih dana. Ko zna, možda će baš vučjanska hidroelektrana biti motor razvoja leskovačke opštine, kao turistička destinacija, spomenik istorije koji treba videti, a uz to, ako se ima dovoljno vizije i sredstava, lepote Vučjanke i Kukavice mogu postati atrakcija kakvih je malo u Srbiji.
Piše: Aleksandar Stojanović